Yalın Enstitü Derneği Başkanı Yalçın İpbüken ile Yalın Düşünce Felsefesi Hakkında’daki Görüşlerini Bizimle Paylaştı.
İlk olarak biraz yalın felsefeden bahsedelim, yalın felsefenin amacı nedir, anlatır mısınız?
Yalın Otomotiv olarak nitelendirdiğimiz “Yalın Düşünce”; yönetim ve üretim sisteminin en başarılı örneğini Toyota firmasında görmekteyiz. Yalın Düşünce olarak belirlediğimiz sistemin başlıca kaynaklarını Henry Ford’un 1900’lü yılların başında geliştirmeye çalıştığı Ford üretim sisteminde, Frederick Taylor’un Bilimsel Yönetiminde, Deming ‘in Kalite Hareketinde bulmaktayız. 1930’lardan itibaren gelişen Toyota Üretim Sistemi’nin oluşmasında şüphesiz Seiichi Toyoda’nın dokuma tezgahları için geliştirdiği Otomatik Durdurma Mekanizmasında ve Kichiiro Toyoda’nın geliştirdiği Tam Zamanlı Üretim Yöntemi’nde bulmak mümkündür. Toyota tarafından geliştirilen Toyota Üretim Sistemi’nin bugün bilinen hale gelmesinde Taichi Ohno’nun ve Toyoda ailesinin diğer fertlerinin de büyük emekleri bulunmaktadır. Yukarıda kısaca özetlemeye çalıştığımız gibi Toyota Üretim Sistemi bir günde bir kişi yerine 1930’lardan başlayan ve 1980’li yıllara kadar uzayan ve hatta günümüze kadar gelen sistematik bir çalışmanın ürünüdür. Başta Toyoda ailesi olmak üzere birçok kişinin, yöneticinin, mühendisin rolü ve katkısı bulunmaktadır.
Yalın Düşünce’nin hareket noktası müşterinin gerçek ihtiyaçlarından yola çıkılarak, müşterinin istediği zamanda, ilk ham maddeden ürünün teslimine kadar geçen sürenin olabildiğince kısaltıldığı, tüm süreç içindeki israfların ortadan kaldırıldığı, ilk seferde doğru aktivitelerin yapıldığı, tüm sürecin tam bir uyum içinde bekletilmeden akıtıldığı bir faaliyetler zinciri olarak ifade etmekteyiz. Yalın Düşünce’nin hayata geçirildiği iş yerlerinde çalışanlara büyük değer verilmektedir. Çalışanların yaptıkları işleri büyük bir dikkatle yerine getirirken işleri her gün daha iyi ve başarılı yapmaya özen göstermeleri beklenmektedir. Yalın Düşüncenin hayata geçtiği işyerlerinde telaşsız bir durum söz konusudur. Etrafta çok fazla koşuşturma yoktur. Adeta yavaş çekilen bir film gibi işlemler ve hareketler sakin bir şekilde akmaktadır. Yalın Prensiplerin uygulandığı işyerlerini diğerlerinden hemen ayrılmanız mümkündür.
Japonya’da Toyota’da doğan Yalın Felsefe’nin Türkiye’deki uygulama alanlarında farklılıklar mevcut mu?
Türkiye’deki Yalın uygulamaların gün geçtikçe bütün sektörlere yayıldığını memnuniyetle ifade etmek arzusundayım. 2002 yılında daha çok otomotiv şirketlerinde yaptığımız çalışmalar bugün çok çeşitli sektörlere yayılmaktadır. Önümüzdeki dönemde özellikle sağlık, hastane ve inşaat konularında Yalın çalışmalarına başlayabileceğimize inanıyorum.
Türkiye ile Japonya arasında tabiatıyla farklar bulunmaktadır. Kültür ve Tarih farkları, sosyal yapı, insanların çalışmaya ve hayata bakışlarında önemli farklar mevcuttur. Japonya ve Toyota’nın ortamı ile Türkiye’deki koşulları iyi anlamadan otomatik transfer yapmak mümkün değildir. Yalın Düşünce her şeyden önce bir kültür meselesidir ve hayata bakış ile ilgilidir. Bir Japon danışmanı Türkiye’ye getirseniz Türkiye’de uygulama yap deseniz tabiatıyla zorlanacaktır. Ancak Yalın Düşünce’nin uygulanışı ve elde edilen sonuçlar bakımından düşündüğümüzde Türkiye’de elde edilen sonuçları çok başarılı buluyoruz.
Fabrikalarda Yalın Düşünce ve uygulamalarına her zaman siparişin alınmasından teslimine kadar ki süreci ele alıyoruz. Bu alanda beraber çalıştığımız her seviyedeki insan ile çok iyi anlaşıyoruz. İşin başından itibaren çalışanları işin için sokuyoruz. Çalışanların görüşlerine, önerilerine çok önem veriyoruz. Yalın Düşünce’nin amacı üretim hatlarında çalışanları ön plana çıkartmak, onları adeta işin sahibi haline getirmeyi amaçlamaktayız. Çalışanlara mevcut durumu, birlikte gitmek istediğimiz noktayı çok açık bir şekilde paylaşıyoruz. Sipariş ile teslimat arasındaki süreçte her seferinde çok büyük israflar ortaya çıkartabiliyoruz. Ancak bu yüzden hiçbir çalışana ve yöneticiye söz gelmemesini şart koşuyoruz. Mal sahibi ve üst düzeyin insanları, çalışanları korkutan, tenkit eden tavırlarından vaz geçmesini, onun yerine, probleme odaklanılmasını benimsetmeye gayret ediyoruz. Çok önem verdiğimiz bir olmazsa olmaz. Verimlilik yüzünden kimsenin işini kaybetmemesini öncelikli konu olarak şart koşuyoruz.
Firmaların 12-18 ay içersindeki kazanımları hakkında bir bilgi vermek istiyorum:
Hammadde girişinden satışa kadar devam eden akış süresinde yüzde 60-90 azalma, enerji giderlerinde en az yüzde 10 azalma, makine ve eleman üretkenliğinde yüzde 30-100 artış, hata sayısında yüzde 70-80 azalma, hammadde ve ara mamul stokunda yüzde 40-90 azalma, işletmenin toplam alan kullanımında yüzde 50 azalma, iş kazalarında yüzde 50 azalma. Yeni yatırıma gerek kalmamakta hatta eldeki makinelerin bir kısmı da boşa çıkmaktadır. Amacımız daha az işletme sermayesiyle daha kaliteli, daha az maliyetli üretim ve bunun daha kısa sürede teslimatını sağlayabilmektir.
Firmalar içinde yaptığımız çalışmalara zaman içinde tüm firmayı katıyoruz. Yalın Düşünce uygulamalarının tüm beyaz yakalı alanlara ve yönetim süreçlerine yaygınlaştırılması söz konusu olmaktadır. İlerledikçe tedarikçileri de sürecin içine katmak tam başarılı sonuçlar için hayati özelliktedir. Ancak tedarikçileri de devreye almak ayrı zorlukları beraberinde getirmektedir.
Firmalardaki en önemli konu, firma sahiplerini işin içine çekmek ve onların yapılan çalışmaları anlamaları ve yönetmelerini gerçekleştirmektir. Bunun için geliştirdiğimiz metod ve uygulamaların mal sahipleri ve üst yönetimlerce öğrenilmeleri, hayata geçirilmeleri ve iş yapışlarını şimdiye kadar alışık olmadıkları Yalın Düşünce yöntemleri yapmaları başlı başına kültürel bir değişimdir. Bu ölçekte ve seviyede kültürel ve düşüncel değişim olmadıkça Porsche’de ve diğer çok başarılı firmalardaki başarıları yakalamak, sürdürmek mümkün olamamaktadır.
Yalın felsefeye geçen firmaları neler bekliyor?
Harvard Business Review Mecmuası’nın Mart 2012 sayısının 43-46 sayfalarında GE CEO’su Jeffery R. İmmelt’e yer verilmiştir. İmmelt’in yazısı, Amerika’da üretimin yeniden canlandırılması, başlığını taşıyordu. Bu önemli makaleyi ve tercümesini bilgilerinize sunuyorum. Bu makaleye yer vermenizi öneriyorum. 3 numaralı sorunuza, benim yerime İmmelt’in cevap vermesini arzu ediyorum. Yazının “Yalın Yaklaşım Rekabetçiliği Nasıl Geliştirir” bölümüne aynen yer vermenizi öneriyorum.
“Yalın Yaklaşım Rekabetçiliği Nasıl Artırır
Yalın üretim israfları ve maliyetleri azaltmaya, verimliliği ve üretkenliği artırmaya yardımcı olarak GE’ninLousville, Kentucky’deki Appliance Park’ta gerçekleştirdiği operasyonlarını küresel anlamda rekabetçi kılmak için verdiği çabada kilit rol oynamaktadır. 2009’dan bir örnek vermek gerekirse, 25-yıllık bulaşık yıkama makinasının yeniden tasarlanması, aşağıdaki sonuçları vermiştir:
- İşgücü verimliliği %30 iyileşmiştir
- Stoklar %60 indirilmiştir
- Bir ürünün baştan sona üretimi için geçen zaman %68 azaltılmıştır
- Gerekli üretim alanı %80 azaltılmıştır”
Yalın Otomotiv ile firmalar nasıl yüzde 50 tasarruf sağlar?
Günümüz Otomotiv Dünyasında Yalın Düşünce’yi yani Toyota Üretim Sistemi’ni anlamaya çalışmamış, deşifre etmemiş bir otomotiv firması bulmak imkansızdır. Yalın Düşünce’nin hayata geçirilmesinde artık Toyota tek başına bulunmamaktadır. General Motors, Ford, Volkswagen, Mercedes, Porsche, Fiat, Renault, Hyundai, Honda ve diğerleri kendi isimlerini taşıyan kendi kültür ve tarihçesine uyarlanmış Yalın Düşünce’ye dayanan üretim sistemini harekete geçirmişlerdir. Bu firmalar yalnız kendileri bu sistemleri harekete geçirmekle kalmayıp, tüm otomotiv yan sanayicilerinin de aynı yönde hareket etmelerini beklemekte, şart koşmaktadırlar. Yan sanayici olarak ilk aklımıza Robert Bosch, Denso, Delphi firmalarında da Yalın Düşünce Prensiplerinin büyük başarı ile uygulandığını yakinen bilmekteyiz.
Türkiye’de faaliyet gösteren otomotiv sanayiinde birinci ve ikinci seviyedeki tedarikçilerin hemen hepsinde yalın düşünceyi başarıyla uyguladıklarını bilmekteyiz. Bu firmaların her birinin eriştikleri yalınlık derecesi farklılık arz etmektedir. Bu farklılığın açıklaması mal sahibi ve yöneticilerin konuya verdikleri önemde yatmaktadır.
16 Nisan günü Stuttgart yakınlarında Zuffenhausen’de faaliyet gösteren Alman Porsche otomobil fabrikalarını davet üzerine ziyaret ettik. Dünyaca tanınmış Porsche markasının nasıl ve nerede üretildiğini gözlerimiz ile gördük. Ertesi gün, Porsche Müzesini de ziyaret etme imkanım oldu.
Porsche Yalın Düşünce’yi yani Toyota Üretim Sistemi’ni ilk benimseyen Alman otomotiv firması idi. 1992 yılında tüm dünyada yaşanan durgunluk sırasında Porsche büyük bir krize girmiş ve 1.5 milyar dolar satıştan 150 milyon dolar zarar etmişti. Satışları tüm dünyada çok düşmüştü. O zamanki Porsche Şirketinin başkanı Japon danışmanlarla birlikte Toyota Üretim Sistemi’ni, Yalın Düşünce’yi harekete geçirmek için yola çıktı. 1996 yılı sonuna gelindiğinde tüm Dünyaya ve Almanya’ya örnek olan harika bir Yalın Üretim Sistemi çıktı.
Porsche Şirketi, üstün teknolojiye, mühendisliğe ve ustalığa dayanan Alman geleneğinin güçlü unsurları ile Toyota’nın geliştirdiği üstün üretim sistemini ilk ve mükemmel bir şekilde birleştiren Alman şirketi olması çok önemli idi. Nitekim James Womack ve Daniel Jones hala günümüzde önem taşıyan Yalın Düşünce kitabının 9.Bölümünü “Alman Teknik’e karşı Yalın Düşünce” başlığı altında 237-272 sayfaları Porsche’ye ayırmışlardı. Arzu edenlerin bu bölümü dikkatle okumalarını tavsiye ediyorum.
Zuffenhausen fabrikasının motor ve aktarma organları, gövde ve montaj fabrikalarını gezdik. Tam ve mükemmel bir üretim sistemi gördük. Yalın Düşüncenin 1990’lı yıllarda geliştirdikleri sisteminin günümüze daha da gelişerek eriştiğini gözlemledik. Porsche Yalın uygulamalarında o kadar başarılı olmuş ki, bu çalışmalarını diğer alman kuruluşlarına ve diğer isteyen kuruluşlara yaygınlaştırmak için 300 kişilik dev bir Porsche Danışmanlık ve Eğitim Kuruluşunu kurulmuş. Porsche Consulting yetkililerinden aldığımız bilgiler bizleri ziyadesi ile memnun etti.
Porsche artan talep karşısında Leipzig’de yeşilden ultra Yalın bir fabrika kurmuş. Bu fabrikayı bu sefer gezemedik ancak ileriki günlerde Leipzig’e sırf Porsche ve Volkswagen’in her tarafı cam fabrikası için gitmeyi ümit ediyorum.
2011 tarihi itibariyle Porsche 7 milyar Euro satış yapmış ve 2 milyar Euro vergi öncesi kar etmiş. Zannederim yalnız Porsche ve yalnız yukarıda rakam Yalın Düşüncenin bir firmaya ne kadar rekabetçilik kazandırdığının ispatıdır.